روزگار هر چقدر هم که بچرخد، باز طلبه، طلبه است و از او انتظاراتی می­رود که به گذر زمان و دگرگونی احوال تغییر نمی­کند. این انتظارات طوری هستند که گویا جزء ذاتیات طلبه است و اگر از نوع فصل برایش نباشد، لازم بین بالمعنی الاخص است.اگر توقعاتی را که مردم از روحانی دارند، فهرست کنیم و گلایه­هایی را که مردم از طلاب دارند ردیف کنیم، می­توانیم آن­ها را در سه دسته جای دهیم:1. تبیین2. عمل3. حریت

1. تبیین 

مردم از طلبه انتظار دارند دین را تبیین کند؛ به آنان بگوید که دین از آنان چه می­خواهد و دین برای هر سؤال، چه پاسخی دارد. گاه می­شنویم که مردم از منبر و خطابه یک روحانی تعریف می­کنند و یا از سخن­رانی فردی گله می­کنند وآن را نارسا می­دانند و یا از این که طلبه­ای از پاسخ به یک سؤال شرعی عاجز مانده است شکایت می­کنند.همه­ این شکوایه­ ها به اولین توقع مردم از روحانی یعنی تبیین دین بر می­گردد.تبیین دین البته نیاز به مقدماتی دارد که مهم­ترینش فهم درست دین است. طلبه اگر بخواهد دین را برای مردم تبیین نماید باید دین را درست بشناسد؛ خالی از پیرایه­ها و به دور از خرافات. فهم درست دین به مطالعه و تأمل نیاز دارد. طلبه نمی­تواند برای تبیین دین به کتاب­های دست چندم مراجعه نماید و یا علمش را از أفواه این وآن بگیرد. طلبه برای تبیین دین باید به منابع معتبر مراجعه نماید و به منبرهای آماده­ دیگران بسنده ننماید.طلبه برای تبیین دین علاوه بر این که نیاز به شناخت دین دارد، باید بتواند آن­چه را که فهمیده به دیگران منتقل نماید. یعنی قدرت بر تبلیغ داشته باشد. تبلیغ موفق در گرو آشنایی و تسلط طلبه بر فنون تبلیغ است. یعنی این که بتواند از ابزارهای مختلف بخوبی استفاده کند و با توجه به سطح مخاطب و روحیات و شرایط اجتماعی و... پاسخ­گوی نیاز مخاطب باشد.عرصه دیگر تبیین دین در پاسخ­گویی به مسائل مستحدثه است. مسائل مستحدثه برخاسته از شرایط امروز جامعه است. جامعه نوین در درون خود سازوکارهایی دارد و با خود اقتضائاتی دارد که پیش از این مطرح نبوده است. طلبه برای این که بتواند نظر دین را در حوزه مسائل مستحدثه بیان کند هم نیاز به این دارد که بر مبانی دینی تسلط داشته باشد و هم سؤال را درست بفهمد. پاسخ­های گوناگونی که امروزه به مسائل نوین مانند مسائل مربوط به بانک­ها، رحم اجاره­ای و... داده می­شود ناشی از این می­شود که گاه ماهیت این مسائل دقیق تصور نشده است و درست روشن نگشته است.

2. عمل

مردم از طلبه عمل می­خواهند. نمی­شود یک طلبه سخنی بگوید و مردم را به راهی بخواند و خود شیوه­ای دیگر در پیش بگیرد و راهی دیگر برود. بزرگان حوزه با همین عمل معروف بودند و حوزه­ها بواسطه­ی همین عمل به علم بوده است که تاکنون دوام یافته است و به حیات خود ادامه می­دهد. اگر علمی به عمل نیاید اندک اندک این حس در بین مخاطبان تقویت می­شود که این علم سودمند نیست­؛ چرا که اگر فایده­ای داشت خود گوینده بدان عمل می­نمود. این حس به تدریج تبدیل به یک باور می­شود و سرانجام به آن­جا ختم می­شود که افراد دیگر اعتقادی به آن آموزه­ها نداشته باشند. طلبه اگر از زهد و قناعت بگوید ولی خود در دام تکاثر بیفتد و بخواهد هر روز خشتی بر خشتی نهد و دیناری بر دینار بیفزاید نباید از مردم انتظار داشته باشند که به کم قانع باشند و گرفتار چشم و هم­چشمی و رقابت بر سر مصرف نشوند.طلبه اگر خود مردم را به تقوای سیاسی دعوت کند ولی خود از فراز هر تریبون، ناسزا بگوید و غیبت نماید و تهمت بزند نباید از مردم متوقع باشد رفتاری بهتر داشته باشند. طلبه اگر خود مراقب چشم و گوش خود نباشد و هر صحنه­ای رانگاه کند و هر صدایی رابشنود، بیهوده است که از دیگران چشم پاکی را بخواهد.به قول آن ضرب المثل عربی: اذا کان رب البیت بالدف ناقراً  فشیمه اهل البیت کلهم الرقص

3. حریت

کلمات کلیدی: